De bodem is het belangrijkste onderdeel van je tuin, maar krijgt vaak onterecht de minste aandacht. Zonder een gezonde bodem is er geen opbrengst aan groenten, kruiden en mooie groeiende sierplanten. Een gezonde bodem is de grondlaag in jouw tuin, waarin door het samenspel van allerlei ondergrondse organismen er een constante leef- een groeiomgeving ontstaat voor alle plantaardige en dierlijke leven. Maar hoe krijg je nou een gezonde bodem?

1. De ideale uitgangspositie
   Allereerst beoordelen we de status van de huidige grond. Vervolgens kijken we wat er te verbeteren valt en leggen we de basis voor een vruchtbare toekomst. Het is uiterst belangrijk om naar de waterdoorlaatbaarheid te kijken, want daar kun je in een later stadium niets meer aan doen. Bij kleigrond kun je zand, basaltmeel en lavakorrels doormengen om de structuur te verbeteren. Zandgrond is weliswaar beter te bewerken, maar heeft als nadeel dat het sneller opwarmt en uitdroogt. Een tip hiervoor is om het humusgehalte te verhogen, een groenbemester te zaaien of door een dik pak blad toe te voegen.
   
   
2. De ondergrondse kringloop
   Direct onder je tuinoppervlak is er sprake van een groot netwerk aan schimmels, bacteriën, microben en allerlei wormpjes. Die zorgen voor het omzetten van organisch (plantaardig) materiaal naar voor planten opneembaar voedsel. Een aantal organismen leven van elkaar en zorgen ook voor luchtigheid en doorstroming van water en voedingsstoffen. De regenworm kent iedereen. Ze halen mineralen uit de grond naar boven en trekken organisch materiaal zoals dood blad en grasresten naar beneden. Het gangenstelsel dat ontstaan zorgt voor lucht en vochttransport, een klimaat waar planten graag in groeien. Naast de regenworm zijn er nog veel meer ‘beestjes’ in de bovenste 15 cm van je tuinbodem. Op een gemiddelde humusrijke vierkante meter leven met gemak 50 tot 100 regenwormen, 50 slakken, tientallen pissebedden, een paar honderd duizend- en miljoenpoten en kevers. Samen met de onzichtbare schimmels, bacteriën en microben maken zij als een soort van mega grote fabriek, een welvarend ondergronds ecosysteem.
   Je brengt de ondergrondse kringloop op gang en houdt het in stand door voldoende aanvoer van organisch materiaal aan de bovenkant.
   
   
3. Rust in je tuinbodem
   Zoals in stap 2 uitgelegd zitten er in de bovenste 15 cm tuingrond talloze schimmels, bactieriën, microben en wormpjes. Deze beestjes bevorderen de levenskringloop en houden deze in stand. Het diep wegspitten en/of hele strenge winterse vorst kan een jarenlange opbouw van bodemleven compleet te niet doen. Laat deze tuinlaag dus met rust.
   
   
4. Je bodem beschermen
   Je tuingrond krijgt steeds vaker te maken met meer extreme weersomstandigheden van veel water en evenzovele periodes van extreme warmte en droogte. Bedenk dat je tuinbodem een levend orgaan is en dat je dat net als jezelf moet beschermen tegen de klimatologische omstandigheden. Onze tip? Bedek je bodem met een dekentje. Je kunt dit doen op meerdere manieren. Met mulchen heeft dit proces ook een eigen term gekregen. Bedekken kan bijvoorbeeld met stro, blad, houtsnippers en cacaodoppen. Je kunt bij droogte je planten gaan besproeien, maar als er ‘een geoliede ondergrondse machine’ elke dag actief is, zijn je planten weerbaarder, wortelen ze dieper en hebben ze dus minder last van droogte. Bij extreme koude is dat precies hetzelfde.`
   
   
5. Je tuin bemesten
   Je begrijpt inmiddels dat je hulptroepen in de bovenlaag best kwetsbaar zijn en dat je er alles aan moet doen om ze in hun waarde en functie te laten. Kunstmest en pesticide zijn daarom letterlijk ‘dodelijk’. Het probleem bij veel voedings- en meststoffen is, dat je ondanks de titels en omschrijvingen niet goed weet wat er aan elementen is toegevoegd. Oplettendheid geboden dus! Een reden om extra te vertrouwen op je eigen composthoop en daar ook rijkelijk gebruik van te gaan maken. Feitelijk is je composthoop een onderdeel van de wat grotere tuin kringloop. Het groente en fruitafval, je etensresten en het tijdelijk te veel aan blad uit bepaalde tuinhoeken zijn perfect als extra voeding en verzorging.
   
   
6. Voorkom waterplassen
   Als er water blijft staan in je tuin dan is dat vaak een gevolg van een storende laag in de ondergrond. Zo’n laag kun je doorbreken door de border diep door te spitten. Een andere optie is door middel van een motorboor (waar normaal schuttingpalen mee geplaatst worden) diepe verticale gaten te boren. Als je de gaten vult met organisch materiaal slippen ze niet weer meteen dicht en help je ook de wormen, die hetzelfde doen.

Een tuin is een samenspel van allerlei processen en onderdelen. Als het samenspel goed gespeeld wordt is je tuin extra weerbaar en per definitie een paradijsje om in te verblijven voor jou en alle andere leven.